31/10/2012
Op 9 oktober organiseerde Facta het congres Kunt u de waarde van uw HBO diploma’s garanderen“. Dit congres werd druk bezocht door met name leden van examencommissies in het hoger onderwijs.
Het plenaire gedeelte begon met een presentatie van prof. dr. Jan Anthonie Bruijn van de Commissie Externe Validering Examenkwaliteit (commissie Bruijn). Deze commissie is door de HBO raad gevraagd om, met in acht name van de inhoudelijke kwaliteit, de praktijkgerichte oriëntatie en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het HBO, een breed spectrum van mogelijke manieren van externe validering in kaart te brengen. De belangrijkste adviezen die Bruijn in zijn lezing presenteerde zijn:
- Kom tot gezamenlijke toetsen voor twee of meer faculteiten.
- Kom tot een gezamenlijk protocol van beoordeling voor twee of meer faculteiten.
- Stel een soort BKO/ SKO-scholing verplicht voor beoordelaars rond toetsexpertise.
- Stel een externe aan in de examencommissie, liefst iemand met toetsexpertise.
- Stel op elke hogeschool een lector toetsing aan.
- Werk met Longitudinale leerwegonafhankelijke voortgangstoetsen.
- Stel onder de examencommissie een toetsbeoordelingscommissie in.
Cor Sluijter van het RESEARCH CENTER VOOR EXAMINERING EN CERTIFICERING, ging vervolgens in zijn presentatie in op de betekenis van het advies van de Commissie Bruijn in de dagelijkse praktijk. Essentie van zijn verhaal was dat de expertise m.b.t. toetsing op dit moment binnen het HBO nog tekort schiet. Naar zijn mening moeten hogescholen investeren in de combinatie van toetsdeskundigheid en domeinkennis. Alleen met die combinatie ontstaan op termijn betrouwbare en valide beoordelingen. Hij wees voorts op enkele nadelen van de Longitudinale leerwegonafhankelijke voortgangstoets. Deze is in zijn ogen niet efficiënt (veel vragen nodig voor een acceptabele betrouwbaarheid), sexegevoelig (te grote verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke kandidaten) en fraudegevoelig (vragen zijn via internet makkelijk te verspreiden).
Roeland Smits van de HBO Raad ging in zijn bijdrage in op de juridische kaders voor examencommissies, de actuele stand van zaken WHW, de vereiste samenstelling van examencommissies en het gewenste kennisniveau en de rol van externe leden. Hij benadrukte het belang van externe leden in de examencommissie, externe medebeoordelaars en het vierogenprincipe bij het nakijken.
Ikzelf ging in mijn presentatie in op de volgende vragen:
Hoe bouw je een kennisinfrastructuur binnen de opleiding op om de toetskwaliteit en het eindniveau te borgen?
- Welke afspraken zijn hiervoor nodig?
- Welke partijen spelen hierbij een hoofdrol? (zowel binnen als buiten de opleiding)
- Hoe interacteren deze partijen met elkaar?
- Waar ontstaan knelpunten?
- En hoe kan je die oppakken? Hoe kan je de kennisinfrastructuur verstevigen?
Wat zijn de specifieke taken en bevoegdheden van de examencommissie volgens de WHW?
- En welke problemen ervaren deze commissies hierbij?
- En hoe kunnen zij met die problemen omgaan?
- Wat betekenen deze taken en bevoegdheden voor de gewenste (professionele, op afspraken gerichte, aanspreek-) cultuur van de opleiding en hoe kan je die cultuur dichter bij brengen?
Welke expertise is er nodig in het docententeam en in de examencommissie om het HBO-niveau van de opleiding te kunnen borgen? En hoe kan je het zo organiseren dat alle relevante beschikbare expertise daarbij gemobiliseerd wordt?
Het fundament van borging: een visie op beroep, onderzoek, reflective practioner, HBO niveau en toetskwaliteit.
- Wat is het belang van een scherp geprofileerde visie voor het ontwikkelen van goede opdrachten, toetscriteria, beoordelingscriteria, cesuur enz.
- Uit welke onderdelen bestaat zo’n visie?
- Met wie maak je deze visie?
- En hoe vertaal je deze visie naar instrumenten (beoordelingsprotocollen, cesuur, afstudeeropdrachten, toetscriteria enz) waarmee je de realisatie van de visie (en het gewenste niveau) bewaakt?
Hoe krijg je als examencommissie en als opleiding de PDCA-cyclus rond?
Mijn presentatie vindt u hier.
In het middagdeel gingen we met circa 30 mensen in de workshop van de NVAO en de inspectie (Henri Ponds & Peter Fröling), nader hierop in. De NVAO en vooral ook de inspectie benadrukten nogmaals dat het van belang is dat de examencommissie een pro-actieve rol speelt en haar verantwoordelijkheid vanuit een heldere visie op het HBO niveau vormgeeft. De presentatie van de NVAO/inspectie, vindt u hier.
Al met al was dit een zeer interessante dag waarin veel ervaringen en kennis tussen hogescholen op dit uiterst belangrijke onderwerp werden uitgewisseld.
Paul van Deursen